Cục Xuất nhập khẩu cho biết ngay từ tháng 8/2023, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sang Mỹ đã tăng mạnh trở lại. Ngành điều Việt Nam đặt kỳ vọng lớn sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Việt Nam.

Quy trình chế biến hạt điều xuất khẩu:

Quy trình chế biến hạt điều xuất khẩu cũng tương tự như quy trình chế biến cung ứng nội địa. Mối quan tâm hàng đầu của hàng xuất khẩu chính là thị hiếu người dùng và luật pháp liên quan của nước cần xuất đến.

tháng, xuất siêu hơn 68 tỉ USD

Số liệu thống kê của Bộ Công thương cho thấy, trong 8 tháng tính từ đầu năm nay, VN bán hàng sang Mỹ thu về khoảng 77,9 tỉ USD, chiếm 29,4% tổng kim ngạch xuất khẩu và tăng tới 25,4% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2023 là giảm 19%). Như vậy, tính bình quân mỗi tháng người Mỹ chi hơn 9,7 tỉ USD để mua hàng hóa từ VN. Ở chiều ngược lại, VN nhập khẩu từ Mỹ trong 8 tháng qua khoảng 9,8 tỉ USD, tăng 5,3% so cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, với đà tăng trưởng mạnh cả ở chiều xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa, thương mại hai chiều VN - Mỹ đã đạt gần 87,7 tỉ USD trong 8 tháng. Tổng cục Thống kê cho biết 8 tháng năm nay xuất siêu sang Mỹ ước đạt 68,1 tỉ USD, tăng 28,6% so cùng kỳ.

Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ có dấu hiệu khởi sắc

Số liệu cập nhật của Tổng cục Hải quan (số liệu chi tiết công bố đến hết tháng 7), các nhóm hàng xuất khẩu sang Mỹ nhiều nhất chủ yếu các mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 13,19 tỉ USD, tăng 50,8% (tương ứng tăng 4,45 tỉ USD); máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng đạt 11,15 tỉ USD, tăng 19,9% (tương ứng tăng 1,85 tỉ USD); hàng dệt may đạt 8,93 tỉ USD, tăng 5,5% (tương ứng tăng 468 triệu USD); điện thoại các loại và linh kiện đạt 6,49 tỉ USD, tăng 31,9% (tương ứng tăng 1,57 tỉ USD); giày dép các loại đạt 4,72 tỉ USD, tăng 15,2% (tương ứng tăng 622 triệu USD) so với cùng kỳ năm trước.

Bộ Công thương nhận định, hàng hóa của VN ngày càng được ưa chuộng tại thị trường Mỹ do chất lượng liên tục được cải thiện, cập nhật xu hướng cũng như có giá cả cạnh tranh. Mặt khác, sự thay đổi trong chuỗi cung ứng cũng như làn sóng dịch chuyển đầu tư đã góp phần tăng cường năng lực sản xuất của doanh nghiệp (DN) VN. Điều này đồng thời tạo cơ hội và dư địa cho hàng hóa VN gia tăng xuất khẩu ra thế giới nói chung và thị trường Mỹ nói riêng.

Ngoài những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực sang Mỹ như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện hay dệt may, da giày tăng mạnh thì xuất khẩu nhóm hàng nông thủy sản sau thời gian khó khăn do ảnh hưởng hậu dịch Covid-19 cũng có dấu hiệu phục hồi tích cực. Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) cho biết xuất khẩu thủy sản trong 8 tháng tăng 9% so cùng kỳ, đạt 6,3 tỉ USD. Trong đó, sự phục hồi mạnh mẽ được ghi nhận tại các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và EU.

Đại diện VASEP cho biết ngoài nhu cầu thị trường tăng, chương trình đấu thầu mở rộng của Bộ Nông nghiệp Mỹ tạo cơ hội lớn cho cá thịt trắng như cá tra VN rộng đường vào thị trường lớn này. Bên cạnh đó, việc điều tra chống bán phá giá đối với cá tra Việt từ Bộ Thương mại Mỹ cũng mang lại tin vui khi được xác định DN Việt không vi phạm, giúp tránh được thuế chống bán phá giá. Đây cũng chính là bước ngoặt quan trọng cho sản phẩm cá tra Việt sau 2 thập niên đối diện "án treo" chống bán phá giá.

PGS-TS Nguyễn Thường Lạng, Viện Thương mại và kinh tế quốc tế (Trường ĐH Kinh tế quốc dân), nhận xét: Trong 10 năm qua, kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước VN - Mỹ đã tăng gấp 4 lần, từ hơn 29 tỉ USD năm 2013 lên gần 111 tỉ USD vào năm 2023. Cho dù vào những thời điểm xuất nhập khẩu gặp khó khăn, sụt giảm thì VN vẫn xuất siêu sang thị trường này.

VN cần chú trọng chế biến sâu để hàng xuất khẩu sang Mỹ có hàm lượng giá trị gia tăng cao hơn

"Việc VN xuất siêu sang thị trường Mỹ hay một số thị trường tại EU cũng là điều dễ hiểu do hoạt động của hai nền kinh tế bổ sung cho nhau. Người Mỹ mạnh về vốn đầu tư, công nghệ sẽ đưa đến các quốc gia đang có lợi thế về sản xuất. Còn những mặt hàng như dệt may, da giày, nông lâm thủy sản, điện thoại, vi tính, nội thất… Mỹ không có nhu cầu đẩy mạnh sản xuất, sẽ mua từ các nước khác, trong đó có VN. Tuy nhiên, dù hàng nông thủy sản VN xuất sang Mỹ số lượng lớn, kim ngạch đang có chiều hướng tăng mạnh, song đa số là nguyên liệu thô, đóng bao lớn và không nhãn mác. DN tại Mỹ nhập khẩu về chế biến sâu, đóng nhãn mác của họ, như vậy giá trị gia tăng từ hàng hóa của mình sẽ vô cùng thấp. Khi hàm lượng gia tăng VN hưởng không cao, chúng ta sẽ rơi vào bẫy "đi bán hàng hộ" rất gần. Đó là điều hết sức lưu tâm", PGS-TS Nguyễn Thường Lạng phân tích.

Ngoài ra, trong những năm gần đây, người Mỹ tăng mua các sản phẩm như pin mặt trời, thép, linh kiện điện tử từ VN. Điều này khiến hàng hóa sang Mỹ ngày càng phong phú hơn nhưng đây cũng là nhóm hàng dễ đối diện nguy cơ bị áp thuế phạt. Trước tình trạng xuất siêu sang Mỹ gia tăng, PGS-TS Nguyễn Thường Lạng lưu ý 3 điểm cần chú ý. Đầu tiên, cần phải có cơ chế phòng ngừa, cảnh báo thường xuyên. Đến nay, Mỹ vẫn chưa coi VN có nền kinh tế thị trường, nên việc có thể đưa một hay một nhóm hàng hóa từ VN sang để điều tra bất kỳ lúc nào là dễ xảy ra.

Thứ hai, xuất khẩu của VN còn phụ thuộc nguyên phụ liệu từ Trung Quốc. Trong khi Trung Quốc là thị trường có nhiều nhóm hàng đang bị Mỹ đánh thuế rất lớn. Thứ ba, nên có chính sách khuyến khích đầu tư vào nước Mỹ. Một nhà đầu tư VN có thể tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Mỹ, sản xuất hàng hóa và bán tại chỗ hoặc xuất đi các nước cũng dễ hơn và cơ hội mở rộng thị trường lớn hơn. "Mỹ có chính sách thu hút đầu tư rất tốt, tại sao không nghĩ đến việc chúng ta có thể nuôi cá, trồng cây tại vùng đất đó?", ông Lạng đặt vấn đề.

Cần cải cách đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến xuất khẩu, có giải pháp nâng cao năng lực và chất lượng hạ tầng logistics giúp giảm chi phí và thời gian vận chuyển hàng hóa, nhằm nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa VN tại thị trường Mỹ. Đặc biệt, cần có chương trình đào tạo, hỗ trợ DN trong việc cải thiện chất lượng sản phẩm, tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định của Mỹ đề ra, cũng là tiêu chuẩn quốc tế.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính)

Nhiều thị trường xuất khẩu điều lớn có thể kể đến như Trung Quốc, Ý, Hà Lan, Philippin,. Tuy nhiên thị trường xuất khẩu hạt điều lớn nhất của Việt Nam là Mỹ. Đầu năm 2019 xuất khẩu hạt điều sang Mỹ đã đạt 10.822 tấn với giá trị 87,85 triệu USD. Tăng 20,4% về lượng và 20,3% về giá trị so với cuối năm 2018.

Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi xuất khẩu hạt điều sang Mỹ

Các doanh nghiệp sản xuất hoặc xuất khẩu hạt điều sang Mỹ cần phải lưu ý nhiều thứ. Vì Mỹ là thị trường khó tính và luật pháp bảo vệ cho người dân được thực hiện rất nghiêm túc. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ với năng lực cung cấp hạn chế, không ổn định cần nghiên cứu thị trường Mỹ thật kỹ. Tránh rơi vào tổn thất do bị trả hàng, bị tổn thất do vận chuyển, bảo hiểm hoăc bị kiện tụng.

Doanh nghiệp cần lưu ý về đạo luật cải thiện an toàn sản phẩm tiêu dùng năm 2008 của Mỹ. Đạo luật buộc sản phẩm khi vào thị trường Mỹ cần phải có giấy chứng nhận nêu lên sự hợp chuẩn. Việc chứng nhận phải tuận theo một chương tình thử nghiệm hợp lý. Giấy chứng nhận phải kèm theo sản phẩm và phải xuất trình được khi có yêu cầu của Hải quan Mỹ hoặc Ủy ban an toàn sản phẩm tiêu dùng Mỹ.

Cũng cần lưu tâm đến các yếu tố kiện tụng có thể xảy ra khi xuất khẩu hạt điều sang Mỹ. Luật pháp Mỹ quy định các rủi ro trong quá trình sử dụng thì người sản xuất hoặc nhà bán lẻ phải bồi thường. Ví dụ cho chính sản phẩm hạt điều đó là: Người tiêu dùng Mỹ cho mèo của mình ăn hạt điều và con mèo của anh ta bị chết do bị nghẽn cổ họng. Rất có thể người tiêu dùng này sẽ kiện nhà phân phối hoặc đơn vị sản xuất Việt Nam với lý do sản phẩm không dán nhãn khuyến cáo.

Các loại bao bì đóng gói, túi nhôm, túi hút ẩm đóng gói chúng với hạt điều cũng cần phải tuân theo các quy định do ủy ban an toàn Mỹ đề ra.

Tóm lại doanh nghiệp Việt cần cẩn thận trước khi xuất khẩu sang Mỹ. Tốt nhất là nên có những thử nghiệm về tính an toàn của sản phẩm hạt điều. Doanh nghiệp cũng cần quan sát phản hồi của khách hàng. Nếu có phát sinh lỗi cần báo ngay đến Ủy ban an toàn Mỹ để có biện pháp khắc phục. Chính Phủ Mỹ có thể ra lệnh tiêu hủy nếu sản phẩm vi phạm các yêu cầu của ủy ban.